Okean je fascinirao i ulivao strah u kosti čovečanstvo još nezapamćenih vremena pre pisane reči zahvaljujući svojoj sposobnosti da iznedri najrazličitije forme životinja i nadasve sirove sile. To se uvek manifestovalo u različite vrste poimanja, bilo dobre ili loše.
Nikada više prethodno navedene činjenice nisu bile u praksi tačne nego tokom perioda bronzanog doba, kada je u vodama istočnog Mediterana nastala plutajuća armija pljačkaša poznata pod imenom Narodi sa mora - krivci za napada i pad velikih imperija poput Mikene, Hetita pa čak i Egipta.
Bar tako misle mnogi istoričari. Ono što je frustrirajuće je to što su sami narodi sa mora ostavili skoro ništa od svoje materijalne kulture i nikakve pisane izvore, što znači da mi nemamo pojma ko su oni, odkle dolaze ili da li su suštinski uopšte i postojali.
Ono što znamo je da su tokom kasnog 13. i ranog 12. veka p. n. e. sve velike civilizacije bronzanog doba iznenada pale - što je fenomen koji se naziva bronzanodopski kolaps. O više faktora se debatovalo u kontekstu katalizatora te katastrofe, uključujući i klimatske promene, pošasti, različiti konflikti, pa čak i neka varijanta svetskog rata.
Međutim, reljef zagrobnog hrama Ramzesa II daje dokaz i alternativno objašnjenje. Naime na njemu se nalazi predstava haotične bitke između armije egipatskih strelaca i pešadije naoružane kopljima koja dolazi sa brodova, što se uzima kao predstava invazije Naroda sa mora 1175 godine p. n. e.
Natpis koji se nalazi uz nju objašnjava da su misteriozni neprijatelji sa mora bili savez plemena Peleset, Thekel, Šekeleš, Denjen i Vešeš, sa Sicilije, Sardinije, Kipra i iz Anadolije. U kontekstu zemalja koje su uništene pre nego što su stigli do Egipta:
Nijedna zemlja nije mogla da stoji pred njima: Od Hatija (Hetita), Kvoda, Karčemiša, Arzava i Ališja svi su bili odsečeni i uništeni jedan po jedan.
Na drugimn mestima, kao na primer na glinenim tablicama ispisanim klinastim pismom iz Sirije, opisuje se kako su Narodi sa mora izvršili invaziju i uništili nekadašnje moćno kraljevstvo Ugarit. Prema radiokarbonskom datiranju serije artefakata koji su u vezi sa bronzanodopskim bitkama u regionu ukazuju da je napad na kraljevstvo mogao da se doigra oko 1190. godine p. n. e, što potvrđuje da su narodi sa mora imali neprekinut lanac pobeda i osvajanja pre nego što su stigli do Egipta.
Ramzes II je taj koji je na kraju zaustavio njihovo napredovanje, i po nekim izvorima narodi sa mora su se nakon poraza u Egiptu naselili u današnjoj Palestini dajući joj istovetno ime. Uprkoz porazu, šteta koju su narodi sa mora naneli Egiptu bila je toliko velika da je bila jedan od uzroka pada Novog carstva oko vek kasnije.
Ipak osim hrama koji je sam sebi podigao jedan faraon, sa sigurnošću možemo da kažemo da je naše znanje o Narodima sa mora poprilično falično, kao i da postoji poveći broj naučnika koji sumnja da su oni imali ikakve veze sa velikim padom civilizacija u bronzanom dobu.
Autor: redportal.rs
