Centralni beogradski trg danas krasi spomenik knezu Mihailu Obrenoviću, reprezentativna konjanička statua na postamentu smeštenom ispred glavnog ulaza u nekadašnju zgradu Uprave fondova, u kojoj je sada smešten Narodni muzej Srbije.
Spomenik je svečano otkriven na Nikoljdan 1882. godine, krsnu slavu dinastije Obrenović, a radovi na njegovom podizanju započeti su gotovo čitavu deceniju ranije kada je raspisan međunarodni konkurs za izradu spomenika. Za autora je izabran italijanski vajar Enriko Paci, rodom iz Ravene, čuven po spomeniku Danteu u Firenci.
Paci je tokom rada na spomeniku proveo skoro godinu dana u Beogradu kao gost Anastasa Jovanovića, kneževog dvoroupravitelja i jednog od prvih srpskih i svetskih fotografa. Spomenik je, potom, morao da sačeka kraj Srpsko-turskih ratova, da bi se radovi na njemu nastavili. Odlivak spomenika načinjen je 1879. godine u radionici Ferdinanda fon Milera u Minhenu.
Foto: Filip Pejković
Kao model za spomenik, Paci je koristio spomenike Ferdinandu Medičiju, dok je za figuru konja kao uzor koristio Vranca, kneževog pastuva kojeg je izvesni Dimitrije Birimac iz banatskog sela Bašaid darovao knezu Mihailu i kneginji Juliji kao svadbeni poklon.
Postament spomenika izradio je Konstantin Jovanović, po čijim će nacrtima biti podignuti Dom Narodne skupštine u Beogradu i bugarska Narodna skupština u Sofiji. Na njemu se nalaze imena gradova koje je knez Mihailo oslobodio 1867. godine od turskih garnizona: Beograd, Smederevo, Kladovo, Soko, Užice i Šabac.
Urbana legenda koja je kružila gradom nakon otkrivanja spomenika kaže da je neko od prisutnih na svečanosti glasno upitao:
A gde mu je kapa?
Navodno je to bila aluzija na to da je knez bio vojskovođa i da ga je neprilično prikazivati bez kape, što je uostalom važilo kao običaj i za civile na javnom mestu. Priča dalje kaže da je Pacija to toliko pogodilo kao umetnika, da je po povratku u rodnu Italiju izvršio samoubistvo.
Ipak, danas znamo da je istina bila drugačija. Paci je umro 1899. godine u Firenci, prirodnom smrću, kada mu je bilo 80 godina. Govorilo se i da je za vreme dok su o njegovom samoubistvu raspredane priče, Paci radio na podizanju spomenika banu Jelačiću u Zagrebu. Međutim, ne samo što je autor spomenika hrvatskom banu bio vajar Anton Fernkorn, već je on podignut 1866. godine, odnosno pre spomenika knezu Mihailu.
Autor: redportal.rs
