Luburić je bio hrvatski ustaški zvaničnik koji je bio na čelu sistema koncentracionih logora u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj (NDH) tokom većeg dela Drugog svetskog rata. Luburić je takođe lično nadgledao i predvodio savremene genocide nad Srbima, Jevrejima i Romima u NDH. Zbog svoje umešanosti u brojne ratne zločine stekao je reputaciju najbrutalnijeg među ustaškim zapovednicima.
Foto: Wikipedia.org
Pre rata Luburić je bio poznat kao običan kriminalac, kažnjavan zbog raznih krivičnih dela. Bio je skitnica koja je zazirala od svakog poštenog rada.
Luburić je bio osnivač, a posle pogibije Mije Babića, i komandant koncentracionih logora u NDH, a od kraja 1941. je zapovedao Ustaškom odbranom, koji je bio III odsek Ustaške nadzorne službe.
Foto: Printscreen YouTube
Projektovao je sistem koncentracionih logora Jasenovac, sopstvenom inicijativom dok je bio u egzilu, onda je objavio svoj plan u septembru 1941. Bio je njegov prvi komandant. Nada Tanić Luburić, njegova polusestra, je bila zadužena za ženski logor Nova Gradiška. Kasnije se udala za Luburićevog štićenika Dinka Šakića. Zbog te uloge Luburić je stekao reputaciju najkrvoločnijeg i najbrutalnijeg od svih ustaških zapovednika.
Foto: Wikipedia.org
Nemački posmatrači su ga okarakterisali kao „velikog sadistu“ i „živčanog bolesnika.
Luburić je pored 250 pripadnika hrvatskog domobranstva imao na raspolaganju oko 150 pripadnika ustaških pomoćnih snaga. Mnogi muški stanovnici Gornje Suvaje i Donje Suvaje pobegli su u divljinu pre dolaska ustaša. Njihovi rođaci koji su ostali bili su podvrgnuti silovanju i seksualnom sakaćenju. Masakr je trajao oko dva sata; ustaše su se ubijale svoje žrtve prvenstveno noževima i palicama. Ubijeno je najmanje 173 seljana, uglavnom žena, dece i staraca.
Foto: United States Holocaust Memorial Museum
U prvim mesecima rada sistema koncentracionih logora Jasenovac, Luburić je retko naređivao masovna pogubljenja bez pristanka pretpostavljenih. Ante Moškov, vodeći ustaški zvaničnik, primetio je:
Poglavnik mu je bio draži nego što su mu bila sopstvena majka i braća, a odanost i poslušnost prema njemu bila je smisao njegovog života.
21. decembra 1941. ustaške jedinice pod komandom Luburića, Rukavine i Moškova umarširale su u Prkose, kod Bosanskog Petrovca. Luburić je izjavio:
Foto: Wikipedia.org
U Španiji se krio pod imenom Visente Perez Garsija. Bio je koordinator terorističkih napada širom Evrope, sa ćelijama u Švajcarskoj, Austriji, Švedskoj, Nemačkoj, Španiji i nekoliko misterioznih ulazaka u samu Jugoslaviju. Zbog svoje aktivnosti, Luburić je na sebe privukao pažnju i jugoslovenske tajne službe koja je nastojala da ga ubije. Maksa Luburića ubio je agent Udbe, Ilija Stanić, nakon što se uspešno infiltrirao u HNO. Ubijen je u svojoj vili u Španiji 20. aprila 1969, tako što mu je čekićem razbijena glava.
Ujutru 21. aprila 1969. godine, Luburićev sin otkrio je očev krvavi leš u jednoj od spavaćih soba u svom domu. Luburić je ubijen dan ranije. Mrlje od krvi na podu ukazivale su na to da su ga iz kuhinje odvukli i grubo strpali pod krevet. Više puta su ga tukli po glavi tupim predmetom. Obdukcijom je utvrđeno da udarci u glavu nisu bili smrtonosni; Luburić se zadavio vlastitom krvlju. Luburić je sahranjen u Madridu. Njegovoj sahrani prisustvovalo je stotine hrvatskih nacionalista u ustaškoj uniformi, koji su skandirali ustaške parole i izgovarali fašističke pozdrave.
Za Luburića se govori u uvodnim redovima hrvatske nacionalističke pesme „Jasenovac i Gradiška Stara“, koja glasi:
Foto: Wikipedia.org
Srpska deca spašena iz logora Jasenovac.
JASENOVAC: Prve slike logora posle oslobođenja!
Autor: Viktorija Marković
