Čuveni srpski slikar Pavle Paja Jovanović rođen je 16. juna 1859. u Vršcu. Njegov otac Stevan Jovanović bio je ugledan vršački fotograf, a majka Ernestina mu rano umrle. Otac se nedugo zatim ponovo oženio Marijom koja je bila dobra i brižna majka. Pavle Jovanović je imao još 5 braće i 1 sestru, proveo detinjstvo u veseloj i srećnoj porodici.
Od malena je zavoleo crtanje, pa je počeo da crta u tajnosti. Kopirao crkvene slike i provodio sate u praznoj crkvi.
U to vreme crkvena opština u Vršcu odlučuje da naruči nova zvona za Sabornu crkvu i bilo je neophodno izraditi crteže svetitelja, tada su svi saznali se za njegov talenat.
Da bi ostvario svoj san i upisao Bečku slikarsku akademiju morao je da prethodno završi gimnaziju i da pohađa školu crtanja kod profesora Maholca. Profesor mu je dosta pomogao, ali i slikarev uporan i predan rad učinili su da ubrzo postane najbolji učenik u ovoj školi.
Uspeva da upiše Opšti slikarski kurs bečke Akademije, a od oktobra 1877. postaje redovan student ove škole kod veoma cenjenog slikara i dobrog pedagoga Kristijana Gripenkerla. Redovne studije slikarstva završio je za 3 godine, ali je nastavio da se obrazuje kod istog profesora, na specijalnom kursu za istorijsko slikarstvo. Takođe, usavršavao se i u majstorskoj klasi profesora Leopolda Karla Milera veoma traženog i hvaljenog slikara istorijskog i žanr slikarstva.
Za vreme svakog raspusta putovao je po raznim krajevima od Crne Gore i Bosne do Albanije i istočne Srbije, a putovanja su mu bila inspiracija. Za sliku Ranjeni Crnogorac dobija carsku stipendiju.
Foto: Wikipedia.org
Pošto su mu se slike veoma dobro prodavale rešio se finansijskih stega pa je odlazio na veoma skupa i duga putovanja, a 1883. prelazi da živi u London, a zatim u Minhen, pa u Pariz. Srpska kraljevska akademija ga je progalsila za stalog člana 1888. godine.
Dok je boravio u Budimpešti oženio se Herminom-Muni Dauber. Venčali su se 27. marta 1917. Muni je bila kći nastojnika kuće u kojoj je imao atelje u Beču i njegov dugogodišnji model. Prelepa mlada žena bila je njegovo nadahnuće i muza, koju je ovekovečio na mnogobrojnim portretima, a ona mu je bila potpuno odana i posvećena do kraja života.
Srpski patrijarh Georgije Branković 1895. ga angažuje da uradi sliku Seoba Srba koja je urađena u 4 različita primerka. Jovanovića angažuje i srpski kralj Milan da uradi sliku Takovski ustanak.
Foto: Wikipedia.org
Vlada Kraljevine Srbije je za 1900. Svetsku izložbu u Parizu od Jovanovića naručuje Krunisanje cara Dušana u Skoplju za cara Srba, Grka i Bugara, a zatim sledi još jedna narudžbina Ženidba cara Dušana sa Aleksandrom, sestrom bugarskog cara.
Foto: Wikipedia.org
Za vreme svog boravka u Americi, 1902. naslikao je Portret Mihaila Pupina, i njegove ćerke.
Foto: Wikipedia.org
Po okončanju Prvog svetskog rata, Paja Jovanović neko vreme boravi u Beogradu, kada slika portrete kralja Aleksandra Karađorđevića, kraljicu Mariju Karađorđević i dekoriše kapelu na Dedinju.
Foto: Wikipedia.org
Neposredno pred Drugi svetski rat, 1939. odlučuje je da napusti Beč i preseli se u Beograd gde je proveo teške godine okupacije i nekoliko godina nakon rata.
Zbog problema sa imovinom u Beču naterale su ga da se tamo vrati 1950. godine, a iste godine započeo je prepisku sa upravom Muzeja grada Beograda oko svoje likovne ostavštine i otvaranja Legata.
Slavni slikar je želeo da ostavi svome gradu, kako je govorio, "ono što bi vredelo čuvati“ od njegovog rada i alata: štafelaje, slikarski alat, počete slike i skice, mape sa crtežima i reprodukcijama; kako bi se napravio jedan atelje-soba majstora, zanimljiva za gledaoce koji bi želeli više da saznaju o njemu, njegovom radu i delu.
Legat slikara Paje Jovanovića otvoren je 1970. u kome su izložene umetnikove slike, lične stvari, skice, beleške, fotografije, dokumenti, mnogobrojna odlikovanja, medalje, diplome, priznanja.
Paja Jovanović umro je 30. novembra 1957. u Beču. Kao što je želeo, urna sa pepelom preneta je i položena da počiva u Beogradu. U Vršcu je imao više poseda, a kuću u Sterijinoj ulici poklonio je 1933. Dobrotvornoj zadruzi Srpkinja, u kojoj je otvoreno obdanište.
UROŠ PREDIĆ: Hroničar svog vremena
Autor: Redportal.rs
