PRIČE O BEOGRADU: Kapetan Mišino zdanje 🏛️

Nesuđeni dvor i zadužbina za pokolenja

Kapetan Mišino zdanje nalazi se u strogom centru Beograda i predstavlja jednu od njegovih najreprezentativnijih palata, a u njemu je danas smešten rektorat Univerziteta u Beogradu.

Miša Anastasijević (1803-1885) bio je najbogatiji Srbin svog vremena. Kao ortak kneza Miloša Obrenovića u trgovini solju, dobija monopole na izvoz, te je tako počeo da se bogati. Njegovi poslovi su brzo rasli, pa je u jednom trenutku zapošljavao 10.000 radnika i imao sopstvenu trgovačku flotu od oko 80 brodova.

Svoju kćerku Saru, Miša je udao za Đorđa Karađorđevića, Karađorđevog unuka i sinovca tadašnjeg srpskog kneza Aleksandra. U nadi da može svog zeta postaviti za novog kneza Srbije, učestvovao je u organizovanju Svetoandrejske skupštine 1858. godine, na kojoj je knez Aleksandar prinuđen da abdicira. Siguran u svojoj nameri, podigao je i reprezentativno zdanje za potrebe dvora novog kneza.

Ipak, poslanici su se pri izboru kneza odlučili za povratak starog Miloša Obrenovića, umesto Mišinog zeta. Duboko razočaran, napustio je politički život i Srbiju, u koju se samo povremeno vraćao.

Juna 1862. godine, dok je još trajala izgradnja, ovo zdanje je poslužilo srpskim žandarmima u sukobu sa turskim nizamima na Velikoj pijaci, koja se nalazila na današnjem Studentskog trgu, za vreme turskog bombardovanja beogradske varoši. Takođe, korišćena je i kao bolnica za srpske ranjenike.

Prilikom jednog dolaska u Beograd 1863. godine, Miša Anastasijević je zastupniku ministra prosvete i crkvenih dela Kosti Cukiću uručio zaveštajno pismo, kojim je državi kao zadužbinu predao ovo zdanje, inače delo češkog arhitekte Jana Nevolea:

Rešio sam da poklonim za potrebe otečestva, moju veliku novosagrađenu kuću na ovdašnjoj Velikoj pijaci podignutoj.

Još iste godine, ovde je useljena tek osnovana Velika škola, naslednik Liceja i preteča Beogradskog univerziteta.

Kapetan Mišino zdanje bilo je prvi vesnik prelaska beogradske arhitekture iz orijentalnog u evropske stilove. Uz ovo zdanje nastao je i čuveni hotela Imperijal, a između njih nalazila se prva srpska antikvarnica.