Crkva Svetog velikomučenika Georgija u Smederevu je podignuta u periodu od 1850. do 1854. godine, izvedena kao prva reminiscencija jednog srpskog srednjovekovnog spomenika, crkve Svete Trojice manastira Manasije, predstavlja lep primer vrhunca ranog romantičarskog istoricizma. Zanimljivo je da je locirana u centru grada, na gradskom trgu, označena brojem 1.
Osvećenje je izvršio beogradski mitropolit Petar Jovanović. Podignuta je na Velikoj pijaci, pored petrijevskog potoka, na prostoru u čijoj je blizini bila starija crkva posvećena sv. Georgiju. Izgrađena je u dosta kratkom roku, nasuprot turskih ometanja, po čemu je u narodu poznatija kao crkva prkosa.
Kako je vreme prolazilo i crkva je doživljavala razna rušenja i obnavljanja. S obzirom na lokaciju i teren gde je podignuta bilo je logično očekivati da glavni uzrok njenih stradanja bude prirodni faktor, međutim, mora se konstatovati da je hram najviše stradao od ljudske ruke. Zato je na objektu moralo često da se interveniše, a posebno posle stradanja u Prvom svetskom ratu. Kompletnu obnovu izvela je Crkvena opština 1934-1936. godine. Tada je crkva dobila sadašnji monumentalni izgled.
Velelepna građevina je više puta teško oštećena što se vidi čim se u nju uđe. Najteže stradanje doživela je 5. juna 1941. godine, od eksplozije 430 vagona municije, eksploziva i goriva koje je nemački okupator čuvao u obližnjoj smederevskoj tvrđavi. Naime usled snažne detonacije zemljište ispod crkve, koje je i inače zbog podzemnih voda iz nekoliko stotina metara udaljenog Dunava stalno močvarno, je popustilo, što je dovelo do rastresanja crkve i sleganja crkvenog poda.
Obnovu ovog hrama možete da pomognete preko linka OVDE.
Neodvojivi deo crkvene celine predstavlja vrlo lep spomenik Smederevcima koji su poginuli u Prvom svetskom ratu a koji se nalazi dvadesetak metara od Crkve svetog Đorđa. Malo je poznato da su Smederevo i njegova okolina bili poprište jedne od većih bitaka u Srbiji na početku Prvog svetskog rata, na Mitrovdan 1914. godine, u kojoj je srpska vojska teško porazila austro-ugarskog okupatora i nanevši mu velike gubitke, prisilila ga na povlačenje preko Dunava, u okupirani Banat.
Ikone na ikonostasu i živopis stručnjaci su opisali kao izuzetno vrednu slikarsku celinu, stilski izvedenu kao kompromisno rešenje između srpske tradicionalne religiozne slike, savremenog bogoslovlja, ruske tradicije i akademskog stila.
Među slikarskim ostvarenjima, za meštane najveći značaj ima kompozicija Prenos moštiju svetog Luke u Smederevo. U znak sećanja na 1453. godinu, kad su mošti apostola i jevanđeliste Luke donete u tadašnju prestonicu srpske despotovine i tu ostale sve do uoči konačnog pada Smedereva, šest godina kasnije.
Na kraju bi se moglo reći da Crkva sv. Georgija u Smederevu predstalja sintezu svega onoga što što je negovano u prethodnim epohama srpske tradicije, kojoma je Andereja Damjanović dodao neke savremene elemente i tako stvorio građevinu koja predstavlja ponos ne samo meštana već i njenih neimara. Dimenzije crkve, skladno ukomponovani detalji raznih stilova uvršćuju ovu svetinju u najlepše građevine 19. veka Srbiji.
Autor: RedPortal
