Veliki raskol iz 1054. godine podelio je srpski narod između Rimokatoličke i Pravoslavne crkve, a prema pojedinim istoričarima je čak dve trećina Srba u tom trenutku bilo pod jurisdikcijom Vatikana. Međutim, iako je značajan broj Srba katoličke veroispovesti postojao krajem 19. i početkom 20. veka, danas gotovo da takvih primera nema.
O značaju Rimokatoličke crkve u srednjovekovnoj Srbiji najbolje govore podaci iz vremena borbe dva sina Stefana Nemanje za presto. Naime, dok je stariji Vukan tražio podršku pape za preuzimanje vlasti i u tom cilju ojačao položaj Barske nadbiskupije, kraljevski venac je od pape Inoćentija III pokušao da dobije i mlađi Stefan. Na kraju je papa Honorije III poslao krunu Stefanu Prvovančanom.
Glavno političko i kulturno središte katoličkih Srba bio je Dubrovnik. U njemu je 1711. godine rođen polihistor Ruđer Bošković, matematičar, filozof, fizičar, inženjer, pedagog i putopisac, sin Nikole Boškovića i unuk Boška, pravoslavnih Srba iz okoline Trebinja. Književnik Luka Zore je 1903. godine objavio knjigu pod naslovom Dubrovčani su Srbi. Katolički sveštenik dum Ivan Stojanović pisao je da Dubrovčani jesu rimokatolici po veri, ali po jeziku i poreklu jesu Srbi. Dubrovački Srbi su od 1902. do 1908. godine izdavali književni i naučni časopis Srđ, dok su ranije izlazili Gušterica, Dubrovnik i Slovinac, a u Dubrovniku je izlazilo još nekoliko srpskih listova.
Foto: Printscreen YouTube/free use
Srbi katolici su bili i politički organizovani. Oni su 1879. godine formirali Srpsku narodnu stranku na Primorju, čiji je predsednik bio Sava Bjelanović. Među prvacima stranke bio je i Frano Gundulić, potomak čuvene dubrovačke porodice i slavkog književnika Ivana Gundulića. Stranka je u Zadru izdavala svoje glasilo, najpre pod imenom Srpski list (1880), a potom Srpski glas (1888).
Kao Srbi katoličke vere izjašnjavali su se i admiral Matija Zmajević, splitski istoričar Natko Nodilo, Andrija Torkvat Brlić, pravnik Valtazar Bogišić, dubrovački književnik Ivo Vojnović, kraljevski vaspitač i senator Lujo Lovrić, župnik Andro Murat i njegov sin poznati slikar Marko Murat, feldmaršal Svetozar Borojević i mnogi drugi.
Osim pokrštavanja u primorskim krajevima, vremenom je kod većine verski identitet prevagnuo nad nacionalnim, tako da su Srbi katolici u najvećoj meri izgubili svoje nacionalno obeležje. Na popisu 2022. godine oko 12.000 ljudi se izjasnilo da su Srbi katolici. Među najpoznatijim Srbima katolicima danas jeste Aleksandar Ninković, katolički teolog i sveštenik iz Beograda.
Foto: Printscreen YouTube/ RTV Pink Official
Autor: redportal.rs
